Миний бие багаасаа л Beatles арай хожуу Queen -ийг сонсож хєгжмийн амтанд орсон юм. Ухаан орохдоо эдгээр хамтлаг нь Англи гэж тэртээхи Европын цаана орших арал дээрээс 'амилсан' болохыг мэдэж билээ. Дараа нь тvvхийн хичээл дээр Английн усан замын дээрэмчид, бас Англичуудын хийсэн нээлтvvд зэргийн тухай vзэж, бас чиг капитализмыг vндэслэгч хєрєнгєтний булай нийгэм бvхий Их Британи орныг дайсан мэтээр тєсєєлдєг байлаа. Тэр оронд баян нь ядуугаа дарлаж, харгислал хэрцгийлэл их байдаг юм шиг санагддаг байв даа. Хожим нь Монголын ардчилсан єєрчлєлтийн vр дvнд дэлхийг харах сэтгэлгээ єєрчлєгдсєн юм. Тvvхэнд маш их хувь нэмэр оруулсан Их Британи улс сонирхолыг маань соронзон лугаа татах болсон юм аа.
Нэгдсэн Вант Улсын Виз.
Германы Дvсселдорф (Duesseldorf) хотноо орших ерєнхий консулын газар виз хvсэж єргєдєл гаргалаа. Бvх шаардлагатай баримтуудыг vзvvлээд 7 хоногийн дотор визээ гардаж авав.
Нэгдсэн Вант Улсын Консулын газар.
Дvсселдорфын Ёорк (Yorck 19) гудамжинд байдаг єндєр байшинд байрладаг юм билээ. Их Улсын тєлєєлєгчийн газар гэсэндээ их сvртэй, хvндэтгэл тєрvvлэм байлаа. Жирийн нэг оюутан надтай нэгэн жентлемен тун ч эелдэг харьцаж байсан нь сайхан сэтгэгдэл тєрvvлж байлаа. Саран Хєндий зэрэг зохиолууд дээр гардаг Бойдаа байна гэж би тэр 'vvдний манаач'-ыг дvгнэв.
Билетээ авсан нь.
Визээ авмагцаа Дvсселдорфын Евролайнс (Eurolines) дээр очиж суудал сураглавал дууссан гэнэ. Би єнєєдєр л явмаар байна гэх зэргээр шалж гарав. Германаар аялгатай ярих Польш хvvхэн цаашаа тєв рvvгээ залгаад: 'Энд нэг Япон ч юм уу Хятад ч юм уу нэг урт нэртэй залуу суудал хайгаад ...' гэх зэргээр ярилаа. Аз болж хєрш орших Кёлн (Koeln) хотоос орой 1 ширхэг суудал байна гэж хэллээ. Уухайн тас зєвшєєрч, мєнгєє тєлєєд тасалбараа авлаа.
Кёлн (Koeln) -ийг vзсэн нь.
Дvсселдорфоос Кёлн руу галт тэргээр хагас цаг гаруй яваад л орчихно. Кёлн сайхан хот юм. Кёлны алдарт Домыг vзлээ. Хvн тєрєлхтний уран барилгын нэгэн сод бvтээлд тооцогддог Кёлны сvм олон жуулчдын нvдийг хужирлан байгаадаа баяртай буй мэт гялтагнан гялалзаж тэнгэр єєд цойлон байх ажгуу.
Автобусанд..
40 орчим хvний суудалтай автобус яг цагтаа хєдєллєє. Надтай хамт дандаа Германууд аялж байх юм. Мєн ганц нэг Ази харагдаж байв. Англи, Германаар их инээдтэй аялгаар ярьдаг хєгжилтэй Польш жолооч таарчээ. Тэр зогсоо зайгvй ярьсаар явлаа. Зугаатай ч юм ярих юм, зарим vгээ их инээдтэй ч хэлэх юм хvмvvс инээлдсээр байлаа. Миний хувьд єдрийн уртад алжаасан болоод тэр vv нvд анилдас хийгээд л явж байлаа.
Белгийн нутгаар
Нэг сэрээд харахад хажуугаар єнгєрєх машинуудын номер єєр болчихсон байлаа. Замын тэмдэгнvvд Германаар биш Францаар бололтой бичигдсэн байхыг хараад Бельгид орж ирсэнээ ухаарав. Жижигхэн тосгод, том том саалийн тарлан vнээнvvд л их харагдаж байлаа. Ер нь бол Хєдєє аж ахуйн орон байж болох юм даа гэж дvгнэлт хийв.
Бруссель (Brusseli)
Автобус маань Бруссельд ирж нилээн удаан саатав. Янз бvрийн арьстнууд байх аж. Яг л Монголд буй мэт Автобус дагаж хуйлран гvйлдэх хvмvvсийг хараад гайхасхийж л явлаа. Жолооч маань нэг газар луу орчихоод гарч ирдэггvй. Хєдлєх цаг єнгєрєєд хагас цаг болж байхад арайхийж ирлээ. Германууд тvvнийг орж ирэхэд нь ёжлох мэт бvгд алга ташиж байлаа.
Франц , Английн хил дээр
Цаашаа Лиегэ (Liege, Франц) хотоор дайраад шууд Ла Манш (La Mansh) -ийн хоолой дээр тулж ирлээ. Бvх хvмvvс гаалийн шалгалтанд оров. Миний паспортыг дахин дахин vзээд, дараа нь тусгай анкет бєглvvлж байж хамгийн сvvлд арайхийж нэг юм оруулав. Бас болоогvй надаас ямар зорилготой, хэр их мєнгєтэй явж байна гэх мэт байцаалт авсан юм даа. Цаашаа дахин хилийн шалган єнгєрvvлэх газар дээр очиж бас л бичиг баримтаа шалгууллаа. Францын хилийн цагдаа нар :'Паспоорт Монголиен' гэлцэн миний паспортыг гар дамжуулан vзэцгээж байв. Автобусан доторхи хvмvvс намайг єрєвдсєн янзтай хараад ч байх шиг. Уг цагдаа 'Но проблем' гэж хэлээд эелдэгхнээр Паспортыг минь буцаан єглєє.
Туннелээр.(?)
Бид шууд л вагон шиг нэг зvйл руу автобустайгаа давхиад орчихлоо. За энэ ч цонхтой контейнэр (container) байна даа ухааны л юм бодож суулаа. Хожим сонсвол энэ нь усан онгоцоор Ла- маншын хоолой дээгvvр гатладаг учиртай эд санж. Нойр хvрээд явсан тул учрыг нь ч сайн ойлгосонгvй.
Тvvхээс...
Замдаа би очиж буй улсынхаа тvvхийн талаар эргэцvvлж явлаа. Ромын эзэнт гvрнээс энэ улсын тvvх эхэлдэг шиг санагддаг. Эртний cелтикvvд арлын уугуул оршин суугч нар байсан биз. Дараа нь индо-герман угсааны Англо аймгууд нvvдэллэн очсон байх. vндсэн 4 vндэстэн амьдардаг. Нутгийн хойд хэсгээр ажилсаг махруу шоттууд, ємнєд хэсгээр англичууд, баруун урд нь ирландууд, тэгээд Уельс. Англи, Шотланд, Уельс 3 нэгдээд Их Британи Улсыг vvсгэнэ. Харин Умард Ирландтай нийлээд Умард Ирланд, Их Британы нэгдсэн Вант улс гэж нэрлэгдэг.
Далайг эзэгнэж асан Британчууд.
Наполеоны vе, Дэлхийн 1-р дайн зэрэгт Британчууд хаанчлалаа тогтоосон байсан билээ. Тэд Австрали, Америк, Ази тивийг хамруулан єргєн уудам гvрэнг колончлон бяцхан Pax-Britanica -г vvсгэн байлаа. 1800 оны vед Энэтхэг дэхь Их Могул (Монгол угсаатны хаанчилал) ууд Англичуудтай байлдаж байсан баримт байдаг.
Английн нутаг дээрхи эхний хором.
Англид ороод иржээ. Усан онгоц хvрэх бvх газрыг байлдан дагуулж асан их тvvхтэй энэ оронд Морь хvрж л болох бvх нутгийг байлдан дагуулсан Их Монгол удмын хvv би єєрийн гэсэн нээлт хийхээр ирлээ гэж омогшин хашгирмаар болов. Мэдээж эелдэг даруу зангийн vvднээс би ингэж саваагvйтэж хvн амьтан цочоосонгvй, дуугvй л цонхоор энэ тэрхнийг сониучархан харж байсан бєлгєє.
Лондонд.
Английн Довер (Dover) хотоос Лондон ороход ганц, хоёр цаг орчим л давхисан байх. Лондоны гудамжууд нь бохирдуу, заваан юм даа. Сар тэнгэрт хэвээрээ, эртний хийцтэй байшингууд, нэг л нууцлаг. Би єєрийн эрхгvй сvнс (Ghost) -ний талаар сэтгээд улмаар уг бодлоосоо ичих шиг болж явлаа. Ийм шєнийн гvн харанхуй дунд Алдарт мєрдєгч Шерлок Холмс (Scherlock Holms) єєрийн туслах ноён Ватсоны хамт Лондоны нарийхан давчуу гудамжаар гэмт этгээдийг тагнаад явж байсан байж таарна.
Лондоны замын хєдєлгєєн.
Авто замын урсгал нь эсрэг юм билээ. Манайхан Японы машинуудыг буруу талдаа жолоотой гэж ярьдаг. Яг л тийм машинууд явна. Миний бие сурсан, дассанаараа зам гарах болгондоо буруу тийшээ хардаг байлаа. Харин тєв гудамжууддаа явган хvний гарц дээр Look Left (зvvн тийшээ хар) эсвэл Look right (баруун) гэж бичсэн байдаг нь их тус болдог байлаа.
Викториа стейшн. (Victoria station)
Автобус маань єглєє 5 цагийн vед ирснийг тэмдэглэх хэрэгтэй. Жолооч болон хамт явсан хvмvvстээ баяртай энээ тэрээ болоод аяны жижиг цvнхээ vvрч аваад, автобус хvлээн зогсонгоо ирж буй аялагчдыг ажиглан харах хvмvvсийн сониуч харц дор булан тойрон одлоо. Лондон Лондон. Гудамжууд нь их давчуу юм. Зарим хаалганы дэргэд сонин дэвсээд хvн унтчихсан байлаа. Ийм дvр зургийг жаахан байхдаа капиталист орнуудын тухай нэвтрvvлэг vзэж байхдаа хардаг байснаа санав. Харамсалтай нь иймэрхvv юм мэддэггvй байсан манай орон ч гэсэн олон тэнэмэл хvмvvстэй болсон билээ.
Лондоны метро.
Нилээн хvлээсний эцэст намайг угтах хvмvvс маань ирж, Монгол ёсоор бид мэнд усаа мэдэлцэж аваад Метроны буудал руу нь орлоо. Германы метро (S-Bahn) ноос єєр, Парисынхтай илvv тєстэй юм. Билетээ шургуулаад тэрнийгээ гvйлгээд авахад хаалга нь автоматаар онгойх жишээтэй. Метроных нь вагон нь нэг л євєрмєц, тухлаг. Бас хайш яаш ч юм шиг. Хvмvvс нь 2 талаараа єєд єєдєєсєє харж сууна. Дуу чимээ, бас савалгаа ихтэй. Метронд нь туулайдах боломж байхгvй. Орж буй, гарж буй бvгд камерээр хянагдаж байдаг юм байна.
Байрлах єрєє .
Лондонд байр маш vнэтэй санагдсан. Гэхдээ миний бие хотын тєв орчимд саруулхан нэг єрєєнд байрлах болов. Цонх нь гудамж руугаа харжээ. Тvvгээр нь трайн, туб (метро) нар шуугин єнгєрнє. Германы С-банн /S-Bahn/ илvv чимээгvй явдаг болохыг тэгэхэд л би анзаарлаа.
Эхний єдєр.
Надад бvх юм сонин байлаа. Усанд ороод дараа нь юм идэх боллоо. Иддэг юмс нь арай л єєр мэт. Ядаргаагаа гаргаж сайхан унтъя гэсэн боловч сэтгэл хєдлєєд олигтой амарсангvй. Гарч ойр орчмынхоо газруудыг сонирхов. Хол явбал тєєрчих вий гэж болгоомжлов.
Лондоны орон сууц.
Бvгд дээр vеийн хийцтэй гэдгийг хэлэх хэрэгтэй. Ихэвчлэн цагаан єнгєтэй байна. Орц бvрийн ємнє баганархуу юмтай. Байшин бvр нь шахуу нэг тийм тємєр сараалжин хашаагаар хvрээлэгдсэн байна. Заримдаа эртний улаан тоосгон байшин тааралдана. Тэдгээрийн хажууд нь шахуу орчин vеийн гантиг хавтан бvхий шил толь болсон орд харш.
Хотын тєв руу.
Орой ч болж миний 'Газарчин' ирмэгц нь л дагуулаад хотын тєв руу явлаа. Хаа очих вэ гэхээр нь хvмvvс их цугларсан газар луу л гэж хэллээ. Баахан газраар явав. Олон vндэстний хот гэдэг нь харагдаж байлаа. Хар, шар, саарал, халтар, цагаан бvх тєрлийн арьстнууд холхилдоно. Pub (уушний газар) бvрийн гадаа костюм пиджактай ажил хэрэгч хvмvvс болон жирийн залуучууд гартаа пиво барин хvvрнэлдэнэ. Охидууд нь чєлєєт стилээр хувцаслана.
Pub-д.
Пивийг нь амсаж vзмээр байлаа. Ингээд Pub -д орж нэг торхонцор (0,5 л стакан) захиалав. Хєєсгvй, зунгааралдсан, кофе шиг амттай юм байлаа. Pub бvдэг гэрэлтэй, тохилог, хvмvvс хоорондоо чимээгvй ярилцана. Хэн ч хэнд ч саад болохгvй. Зурагтаар нь мэдээ гарна. Хєл бємбєг зурагтаар дамжуулах vед энэ Pub -ууд фенvvдээр дvvрч ёстой гоё юм болдог юм гэж
'Замчин' маань надад тайлбарлав.
Интернет кафе.
Хай Стрийт Кэнсингтон (High Street Kensington) гудамжинд орших интернет сервиc руу явав. Гаднаа улбар шараар (оранж) Ийзиэвритинг (Easyeverything) гэж бичсэн байлаа. 1 Pound (1 фунт стерлинг = 3 Герман марк) аар эрх худалдаж авдаг юм байна. Ижилхэн путволка ємссєн залуус хvмvvст шуурхай хирнээ эелдэг vйлчилнэ. Цаад хананд нь том дэлгэц байх бєгєєд тvvн дээр минут тутам хэр удаан сууж болох тухай мэдээлэл гарна. Жишээ нь єдєр хvн ихтэй байх юм бол 1 Pound -аар ердєє 35-45 минут суух эрхтэй. Харин хvн цєєтэй vед 1 Pound -аар авсан эрхээрээ 1 цаг тvvнээс ч илvv сууж болно. Ухаалаг систем байгаа биз. Хvн мєнгєє тєлєєд хариуд нь нэг тасалбар авна. Тэр тасалбар дээр тухайн хvнд л зориулсан login (орох vг) байх ба нууц vгээ (password) vйлчлvvлэгч єєрєє сонгодог юм байна. Уг тасалбарыг аваад танхим руу орлоо. 2 давхар бололтой. 1 давхар нь асар том танхимтай бєгєєд олон эгнээ ширээ засжээ. Эгнээ бvр хоорондоо хаалтаар тусгаарлагдсан байна. Vйлчлvvлэгчид дvvрэн байх. Би нэг сул компьютер олж очлоо. Компьютер гэж хэлэх vv байх уу? Ширээн дээр зvгээр нэг гар (keyboard), хулгана (maus) тэгээд л болоо. Харин хананд нь маш нимгэхэн Самсунг фирмийн дэлгэц (монитор) байрлуулжээ. Германд ийм дэлгэцийг хааяа нэг олж хардгаа саналаа. Миний очсон салбарт л тийм дэлгэц лав хэдэн зуугаараа байсан байх. Проceссорыг нь хайгаад олсонгvй. Бодвол кабелиэр тєвлєрvvлэн зохицуулдаг бололтой. Их хурдтай юм.
Найз нартайгаа уулзсан нь.
Дээд сургуульд нэгэн ангид хамт сурч байсан 2 оюутан найз (нэг нь эрэгтэй, нєгєє нь эмэгтэй) нар маань Лондонд суралцдаг байв. Би тэр хоёр руу утсаар ярилаа. Тэр 2 намайг Лондонд ирсэн гээд хээв нэг ярьж байгаад итгэхгvй байх шиг. Бид олоход тохиромжтой гэж vзээд Теско (Tesco) хэмээх дэлгvvрийн ємнє болзов оо. Мань хоёр 5 минут хиртээ хоцорч ирлээ. За чи Герман зан суучихаагvй л бол уучилна биз дээ гэж наргиж байлаа. Бvтэн 2 жил уулзаагvй 3 найз алс холын Лондонд ингэж уулздаг байжээ гэж хєєрєлдєн байв. Ярих юм ихтэй байсан тул бид хэд яриад суух, бас бvжиглэх боломжтой газарын эрэлд гарваа.
Диско баранд.
Бид оюyтан найз нарынхаа тухай, улс тєр, эдийн засаг, хичээл сургууль дэвэн дэлхийн юмыг хамж шимж баахан халав. Бидэнд дээр нэг хар, цагааны эрлийз хvvхэн ирж танилцаж болох уу гээд биднийг хаанаас ирсэн бэ гэж асуулаа. Бид та юу гэж бодож байна гээд хариу асуулаа. Япон, Тайван, Хонг-Конг, Вьетнам (бид тvсхийтэл инээлдэв), Камбоджи, Хятад, Тайланд... бид толгой сэгсэрсээр байлаа. Бид ойртуулж єгєх гээд Хятад, Орос 2 ийн дунд байдаг гэсэн мань хvvхэн гайхаж байгаад таахгvй байна гэж хэллээ. 2 найз маань ч англиар тэдэнд хаанаас ирсэн тухайгаа тайлбарлаж гарлаа. Энэ зовлон Лондонд ч бас байдаг юм байна даа гэж миний бие бодож суулаа. Роби Виллиамсийн 'Роcк ДЖ' ийн аян дор Англичуудад яаж 'маангаа татдаг' болохоо харуулсанаар уг ажиллагаа єндєрлєсєн юм.
Fun-World.
Хотын тєвд нь асар том тоглоомын тєв байдаг юм. Хуучин манай хvvхдийн паркад нэг тийм тоглоомын газар байсан даа. Тэр хирээний олон давхар байшин. Дvvрэн тоглоом. Янз бvрийн урамшуулалтай. Уралдааны машин, мэргэн бууч, сагс, ширээний хоккей бvгд бий. Ихэнхи нь цахим удирдлагатай. Уг байшингийн орох хэсгээр нь ороод гарах хаалга хvрэх зам хvртлээ нэг тиймэрхvv бяцхан аялал хийж болдог юм.
Маргааш нь...(дэлгvvр хэсэв).
Найзтайгаа гудамжаар зугаалж, дэлгvvр энээ тэрээг нь сонирхов. Хувцас, гутал нь vнэтэй юм. Гэхдээ хийц, загвар, чанраар vнэхээр сайн юм. Дандаа дэлхийд алдартай фирмийн дэлгvvрvvд байх юм. Алдарт тамирчин, сагсан бємбєгийн од Майкл Жорданы нээсэн спортын дэлгvvр ч байх. Yд дунд Burger King авч идлээ. Дэлхий дээр байдаг бvх Mc Donalds, Burger King -ийн меню нь ижил байдаг юм байна гэдэгт итгэв. Орой нь Лондонд маш олон салбартай Odeon /Одеон/ хэмээх кинотеатруудын нэгд кино vзлээ. Цэвэр англиар кино vзэхэд ойлгогдох нь муу хэцvv л байлаа.
Англичууд англиар.
Уг нь миний бие єєрийгєє англиар сайн ойлгодог байх гэж бодож байсан билээ. Гэтэл яг Лондончуудын ярьж байгааг огт ойлгохгvй байлаа. Зурагтаар ярьдаг албаны Англи хэлнээс шал єєр зарчим vйлчилдэг бололтой. Aль болох хурдан, цаг хожиж ярих. Yгээ залгиад залгиад хагас дутуу яриад явчихна. Сурчихсан хvн бол нєхєєд ойлгочих байх л даа. Англид мєн олон аялга байдаг гэсэн. Хойд талын Шотландуудын яриа бvр ч тєвєгтэй гэж найз минь хэлж байлаа. Харин хэд хоносны дараа чих минь онгойж арай дээр болж билээ.
Гадаадыхан англиар.
Хамгийн сонирхолтой нь гадаад хvмvvстэй би англиар маш сайн ойлголцож байлаа. Ижил тvвшинийх учраас тэр биз. Хар арьстнууд их євєрмєц хvнгэнэсэн аялгуугаар ярина. Энэтхэгvvд маш хурдан, харин оросууд бол тvг таг гээд их хатуу акценттай. Яваандаа би аялгаар нь ярилцагчаа аль орчмоос ирсэн бэ гэдгийг гадарлаад байдаг болсон байлаа.
Piccadelly.
Хотын тєвд ийм нэртэй газар байдаг юм. Морьтой хєшєє, бас нэгэн байшингийн орой дээр тэнгэрт дvvлэн цойлох 3 гоолиг бvсгvйн алтадсан баримал байсан шиг санагдана.
Цэцэг бэлэглэдэг авгайчууд.
Yvнийг сонсоод та бvv гайхаарай. Миний бие нарлаг тэнгэрийн дор Лондонгийн хvн машины урсгал, архитектурын гайхамшиг энэ тэрийг ажиглан явж байтал урьдаас гэнэт нэгэн авгай хєндєлдєн гарч ирээд л шууд энгэрт минь нэгэн жижиг улаан сарнай хатгаад єгчихєв. Хvн амьтнаас санаа зовж дэмий л инээмсэглэвэл: "Хvvхдийн тєлєє буяны vйлс, та мєнгє єг" гэлээ. Царайд нь тvрэмгийдvv шинж тодорно. Би ч сандран тvрийвчээ ухаж vзвэл солиулж амжаагvй Герман маркууд бас буцахдаа тикет авах унааны мєнгє 2 орчим паунд, бас хэдэн задгай мєнгє байлаа. Тэр хэдэн задгай мєнгийг аваад єгсєн чинь уурлаж буй бололтой толгой сэгсрээд "том том мєнгє" гэж байна. Тэгэхээр нь 1 паунд аа єгвєл, дахиад гэж нэхлээ. Тэр vед нь уучлаарай би билет авах ёстой гэж хэлээд нэг сайхан инээмсэглэж єгєєд хажуугаар нь шалавхан шиг єнгєрєв. Холдож очоод эргэж харвал мань авгай єєр хvмvvсийг ээрэн зогсоо харагдав. Лондончууд бол мэддэг бололтой тоох ч vгvй хажуугаар нь єнгєрчихєж байв. Би цаашаа тойруу гудамж руу орсноо тєєрчих байх гэж айн буцаад нєгєє талаар нь тєв рvvгээ явлаа. Замд єєр нэгэн хvvхэн над руу ухасхийн цэцгээ хатгахаас нь ємнє би самбаачилан ємнє нь авчихсан байсан сарнайгаа хармаанаасаа гаргаж vзvvлэв. Мань хvvхэн ойлгосон бололтой дуугvй толгой дохиод холдож одлоо.
Baker Street.
Лондонгийн vзэсгэлэн юундаа байгааг би ухаарч эс чадна. Нэг л тайван, хєглєрсєн гудамж, цэвэрхэн барилгууд. Гартаа байх map (Лондоны газрын зураг) аа ажигласаар би Мадам туссауд'с (Madam Tussaud's) ийг олж очив.
Madam Tussaud's.
Монголд байхдаа би лааны тосоор хvний дvрсийг хэрхэн урладаг тухай сонсож байсан билээ. Гэтэл одоо яг тэр урлагийг vндэслэсэн Франц авхайн нэр бvхий дэлхийн хамгийн том vзмэрийн газар луу явж орлоо.
Дээдсийн хvрээлэнд.
Yvдэн дээр нь Лучиано Паворротти (Luciano Pavorrotti) хvлээн зогсож байх аж. Цахилгаан шатаар дээшээ гарч Party -д орлоо. Холливудынхан, дэлхийн од тамирчид нэгэн орой наргиж буй маягаар зохиомжилсон аж. Yvдэн дээр алдарт тагнуулч (Бритиш Агент - 007) Жеймс Бондтой хvмvvс зургаа авахуулна. Gerar Depardeu /Жерар Депардью/ гэх мэт одууд яг л жинхэнээр мэт сууж байгаа нь сонин. Францын хєл бємбєгийн од Эрик Контана, Германы Юурген Клинсман зэрэгцээд зогсож байх. Шvтдэг одуудынхаа зургийг баахан дарж аваад цаашаа єєр тасалгаа руу нь зvглэв.
Мадамын єрєє.
Мадам Тюссьегийн єєрийнх нь тухай єгvvлжээ. Францын хувьсгалын vеэр аймшигтай хядлага болсон бололтой. Мадам Тюссье тэр vед алагдсан хvмvvсийн овоон дундаас эрж хайсаар нэгэн толгойлогчийнх нь толгойг олж авчээ. Тvvнийгээ гэртээ авчраад хадгалах санаа тєрсєн байна. Ингээд лааны тосоор уг хvнийхтэй яг адилхан толгой хийснээр энэ урлаг vvсэж хєгжих vндсийг тавижээ.
Аймшгийн танхим (Horrorhalle).
Нvд халтирмаар юм vзэв. Энэ танхимд зураг авахыг зєвшєєрєхгvй байлаа. Дракулаг яг байгаагаар нь цусанд умбуулан урлажээ. Хvнийг хурц зvvгээр тээрэмддэг тээрэм, дундад зууны Европын хvнд эрvv шvvлт тулгадаг байсан багажууд. Гэмт хэрэгтнvvдийг торны цаана байгаагаар нь , мєн галитион болон дvvжлvvр гэх мэт цаазаар авах ажиллагааг ч дvрслэн харуулж байх юм. Харанхуй хvйтэн, тvгшvvртэй хєгжим эгшиглэх уг єрєєнєєс бушуухан гарахын тvvс боллоо.
Лондоны тvvхийн гудамж (Historic Line).
Цаашаа явж бэсрэг тємєр зам дээр очин жижиг вагонд орж суудлаа эзэллээ. Урьд 4 товчлуур байх ба Герман, Франц, Испани, Англи хэлнээс дуртайгаараа сонсож болдог аж. Бас л лаан дvрснvvдээр жижиг хvvхэлдэйн жvжигэрхvv юм бэлдсэн байлаа. (тэд бvгд оньсоор хєдєлдєг) vе болгонд нь єєр хєгжим (их хотын дуу чимээ ч бас) эгшиглэж утаа, манан оргилон байх нь бодитой юм шиг сэтгэгдэл тєрvvлнэ. Лондоны vvсэл, Их тvймэр, Сэргээн босголт, 19, 20 р зууны рок хувьсгал, орчин vе гэх мэтээр ангилж болох байлаа. Дээр vеийн инжинерvvд барилгачдыг зааварлан байж эртний Лондонг сvндэрлvvлж буй тэр хэсэг хамгийн их таалагдав.
Урлагийнхан.
Цаашаа Schwarzennegger, Merilin Monroe, гэх мэт Холливудын одуудыг очиж сонирхлоо. Єндєр намыг нь єєртэйгєєн харьцуулан их л зугаатай байлаа.
Улс тєрчид.
Хамгийн том, хамгийн гол танхимд оров. Хамгийн эхэнд эртний английн их хаад тосож угтлаа. Кинон дээр гардаг шиг шар углааш бvхий цамц, тємєр гинжин тор бvхий хуяг дуулгатай байлаа. Жаахан цаашилвал Европын нєлєє бvхий улс тєрчид Горбачев, Хелмут Коли, Чарли де Голли, Вилли Брандт, Ататурк нар зогсож байх юм. Гол хэсэгт нь Английн ерєнхий сайдууд хагас тойрог маягаар суух нь сууж зогсох нь зогсожээ. Алдарт Жон Мейжор, Черчилли -ээс авахуулаад бvгд. Голд нь индэр зоосон байх агаад ард нь Тони Блейр итгэлтэйгээр урагшаа харан зогсож байх аж. Эсрэг чиг рvv нь харвал Америкууд байрлаж байв. Авраам Линкольн, Жорж Вашингтон, Франклин Рузвельт, Жорж Буш, Роналд Рейган нарыг тун ойроос харах боломж бvрдэв. Тал дугуйн голд мєн л АНУ -гийн сvлд бvхий индэр байх бєгєєд алдарт Билл Клинтон инээмсэглэн зогсож байх ажгуу.
Шашныхан.
Цаана нь шашныхан байлаа. Пап ламтан мєн Далай лам. Би Далай ламтай зургаа авахуулав. Жаахан туранхай хийчихжээ. Ёс болгож хvн амьтны нvд хариулж байгаад адис авлаа.
Эрхэмсэг Эзэн Хааны Гэр Бvл.
Royal Family. Танхмын хамгийн хvндэтгэлтэй хэсэгт Хатан хааны гэр бvл залрах авай.
Тун сvрлэг сайхан харагдаж байлаа. Хунтайж Чарльз ч тэдний дунд ёслолын хувцастай зогсож байлаа. Голд нь зогсох настай авгай маш эелдгээр над руу "харна". Тэр хатагтай бол саяхан 90 бил уу 100 хvрсэн Хатан Хааных нь Ээж нь байх гэж би бодлоо.
Дахиад Урлагийнхан.
Битлзийн 4 залуу хєгжилтэйеэ гитар даран буйдан дээр сууцгааж байлаа. Би очиж хувцасыг нь барьж vзлээ. Жинхэнэ юм. Нvvрний "арьс" нь гєлгєр хvйтэн. "Хай Жон Леннон" гэж би аярхан хэллээ.
Бишрэлт Гvнж
Гарах хаалганы хажууханд хэн нэгнээс нуугдах гэсэн мэт Диана гvнж даруухан инээмсэглэн зогсно. Ёстой адилхан болжээ. Яг амьд юм шиг. Цагаан цамц ємсvvлсэн байв. Сэтгэл их л хєдєллєє. Харин яагаад бусдаас хол, зайдуухан шоовдорлосон юм шиг энд байрлуулсан юм бол доо гэж би бодож зогслоо.
ие Лондон дахь Мадам Тюссьегийн vзэсгэлэнг vзэж байснаа ємнє єгvvлсэн билээ. Тvvхэнд алдаршин vлдсэн ба vлдэх хvмvvсийг "лааны тос" -оор яг л амьд мэт дvрслэн бvтээдэг урлагийн тухай ярьж байгааг та анзаарсан байх аа.
Бишрэлт Гvнж.
Диана гvнжийг баруун тийшээ ялимгvй эргэсхийж бага зэрэг мушийсан байдлаар дvрсэлжээ. Урт сувдан ээмэг зvvлгэж. Гvн цэнхэр нvдээрээ инээмсэглэл, гунигийн аль алиныг илэрхийлэх нь гайхамшигтай. Гялтагнан солонгорох цагаан цамц ємсгєжээ. Энэ нь бас сувдан эмжээртэй байлаа. Урт хар юбка (банзал) нь Эрхэмсэг Гvнжийн гоолиг биед тун сайхан зохиж харагдана. Vзэсгэлэнгийн vзмэр Диана гvнжээр дууссан бєгєєд миний бие гадагшлан одож сансрын тухай музей руу сонирхон явж оров оо.
Планетариум - Planetarium.
Уг музей нь нарны систем болоод одот орчлонгийн тухай шинжлэх ухааны сvvлийн vеийн ололтуудаас танилцуулдаг юм байна. Эхний танхимд шилэн хоргоны цаана янз бvрийн гаригуудыг хийж байрлуулсан байв. Энэ ч яахав монголын тєв музейгээс нэг их ялгараад байх юм алга гэж бодлоо. Тэгээд цаашаа нэг бага циркэрхvv (cyrkus) танхимд орлоо. Маш том дугуй танхим байх бєгєєд тааз нь мєн дугаргий гээд та тєсєєлєєд vздээ.
'Сансарт ниссэн нь'
Тааз нь маш том дэлгэц юм байна. 360 градуст бvх юм харагдана. Супер стерео дэлгэц байна гэж би тодорхойлов. Удалгvй сансрын станцын хаалга нээгдэж цаана нь одот тэнгэр vзэгдэнэ. Vзэгчид яг л сансрын хєлгийн толгойд сууж байгаа юм шиг, бvх юм ил. 10, 9, 8,...3,2,1. Старт. Хєлєг хєєрлєє. Эгшин зуур бид дэлхийн татах хvчнээс гарч сансрын гvнд
орсон байлаа. Одод хажуугаар харвасан сум мэт єнгєрнє. Том гариг бvрийн дэргэд очиж танилцуулга явагдаж байлаа. Дуу шуугиан нь их амьд, маш vнэмшилтэй болсон байв. Сансрын нислэг 30 орчим минут vргэлжилжээ. Гараад ирсэний дараа нэг хэсэгтээ л гэрэлд нvд гялбаад, юмс их сонин харагдаад байж билээ. Тэндээс гараад миний бие Метронд сууж Лондоны баруун зах руу хєдєллєє.
Бємбєгєр Ордон (Dom).
Темез (Themes) мєрний эрэг дээр асар том цирк маягийн барилга бий. Холоос харвал зараа шиг. Учир нь дээвэр дээрээ олон олон урт цамхагуудтай болно. Шєнє болохоор эдгээр цамхагууд болон дээвэр нь нилэнхvйдээ гэрэлтэх зориулалтай. Голын эрэг тэгээд цаахан нь гэрлээ цацруулах Дом ямар сайхан харагддагийг vгээр дvрслэхvйеэ бэрх. Энэ байгууламж ашиглалтанд ороод нэг их удаагvй тул олны танил болж амжаагvй л байгаа юм. Яваандаа Парисын Эйфелийн цамхаг, Германы Кёлны Дом гэдэг шиг нэр алдрыг олох биз. Ялгаатай нь орчин vеийн шинжлэх ухааны хамгийн сvvлийн vеийн арга технолгиор баригджээ. Єєрєє єєрийгєє усаар болон цахилгаанаар хангах системтэй гэж сонссон юм байна.
Ордоны дотор.
Маш олон хэсэгтэй. Эдгээр хэсэгvvд нь бvгд танин мэдэхvй, зугаа цэнгээнд зориулагдсан ажээ. Ордний тєв хэсэгт бэсрэг цирк байрлана. Тэнд дэлхийн олон орны залуус олсон дээрхи болон vсрэлтийн vзvvлбэрvvд vзvvлж байв. Яг цирк гэхэд ч хэцvv харин бvжиг дуу хосолсон урлагийн тєрєл гэвэл илvv оновчтой болох байх. Уг циркийн гадуур маш олон секторууд байх юм. Жишээ нь Боди. Маш том хvний бие байх бєгєєд би ам хэсгээр явж орох шиг болов. Улаан хоолойн бvтцийг дотроос нь харлаа. Мєн зогсолтгvй лугших асар том улаан зvрхийг ч олж харлаа. Гар хєлийн яс зэргийг vзсээр доошлоод л байлаа. Хамгийн сvvлд эхийн хэвлийд vр хэрхэн тогтдог тухайг vзэж 'хvний бие' -ээс гарлаа. Мєн ном, хурдны машин, онгоц, усан онгоц, хvний сэтгэхvй, шашин, сонсгол зvй (akustik), тоглоомын єрєє гэх зэрэг маш олон хэсгvvдээр ороод гарлаа. 21-р зууны техник, технологийн хєгжлийн тухай баримжааг эндээс авч болж байлаа.
Монгол руу утсаар ярисан нь.
High Street Kensington хэмээх метроны буудлаас холгvй нэгэн утсаар яриулдаг газар байлаа. Цонхон дээрээ Монголиа 35 пи. гэсэн байлаа. Энэ нь нутаг руугаа залгаад минутанд 35 pi (англи мєнгєний нэгж) тєлнє гэсэн vг. Германаас Монгол руу ярихаас л хямд юм даа гэж би гайхав. Аливаа картуудын vнийн жагсаалтнаас Этиоп, Монгол 2 луу ярих нь хамгийн vнэтэй гэдгийг харж болдог юм. Гэтэл хаа байсан Австрали, Япон руу хэд дахин хямдхан яриад байдгийн учирыг би нэг л ойлгодоггvй юм. Бодвол хэрэглэдэг системээсээ болдог биз. За жаахан хадуурчихлаа. Ингээд нєгєє газар луу орлоо. Vvдэнд нь кассчин буюу холбоочин сууна. Намайг хараад "Намбер 6" гэж хэлэв. Тэнд байх олон пудк (тасалгаа) нээс 6 номерыг олж очив. Хажуу єрєєнvvдэд энэтхэг, араб, орос гээд янз бvрийн хэлээр хашгичаж байсан нь Монголын нэгэн аймгийн тєвийн холбооны газрыг санагдуулмаар. Би єрєєнд орвол нэг сандал тэгээд тавиур дээр нь утас. Тавиур болон хана нь дээр "мал, новш, Ха ха" гэх мэт эвтэй эвгvй олон Монгол vгийг балаар сийлсэн байлаа. Яг л 10 жилийн сургуулийн парт (сурагчийн ширээ) шиг санагдсан тул сэтгэл ихэд хєдєлвєє. Ингээд Монгол руу залгаж миний бие Лондоноор аялал энэ тэрээ хийж байна гэх зэргээр ярьж гарлаа. Яриагаа дуусгаад гараад ирвэл кассчин компьютерээ харж байгаад 'та тэр номер руу тэдэн минут залгасан байна тэдэн паунд тєлнє vv' гэснийг vvнийг бичигч би бээр ёсоор гvйцэтгэсэн болно.
Сандвич (Sandwich).
Улаанбаатарынхан (ялангуяа оюутнууд) зах дээр гарах, гудамжаар явах vедээ хуушуур их авж иддэг билээ. Vvний адил Англичууд сандвич их иднэ. Урт талх зvсээд дунд нь салат, загас, цєцгий гэх мэтийг хийж амтална. Тэгээд тvvнийгээ цэвэрхэн нимгэхэн цаас бvхий гялгар уутанд хийгээд худалдаалдаг юм. Их vзэмжтэй харагдана. Манай Монголчууд хуушуураа мах, гурил 2 оос єєр юмаар хачирлаж, чимэглэж иддэггvй юм байна даа гэдгийг тэгэхэд би анзаарлаа.
Лондон дундуур алхаад марш!
Монгол руу утсаар яриад, бор ходоодоо хангалттай дvvргэж аваад Лондон дундуур явган аялал хийхээр шийдлээ. Барон'с Коурт (Baron's Court) хавиас алхсаар хотын тєв орж Викториа стейшн хvрч єндєрлєсєн юм. Энэ урт аялалынхаа явцад ажигласан зарим сонирхолтой зvйлээс товчлон єгvvлэхийг хичээв.
Ногоон цэцэрлэг. Green Park
Лондоны тєвд орших асар том цэцэрлэгт хvрээлэн юм. Их хотын vймээн шуугианаас залхсан Англичууд болон гадаадийнхан энд ирж байгалийн сайхныг шvтэхийн зэрэгцээ нам гvм орчинд амарлин сууцгааж ном сонин уншицгаана. Мєн Хатан хаанаа хэд наслах , бензиний vнэ хэрхэн єсєх, маргааш цаг агаар ямар байх талаар Англи маягаар тухлан байж ярилцацгаана.
Банкны хороолол.
Янз бvрийн дэлгvvр, зочид буудал бvхий гудамжийг єнгєрєєгєєд нэгэн шинэ ертєнц руу яваад орчихов. Эргэн тойрон нь л шил толь болсон єндєр барилгууд. Би хаана байгаагаа ухаарах гэж оролдлоо. New York уу эсвэл Хєгшин Европын тєвд vv? Эргэн тойрон костюм, зангиатай хvмvvс эелдэгхэн инээмсэглэн явцгаана. Роллс Ройcс, Лимузин маркын машинууд эгнэн зогссон харагдлаа.
BBC.
Миний бие тэнэн явах зуураа алдарт BBC ийн байрны ємнvvр єнгєрєн гарлаа. Буутай эмэгтэй цагдаа нар харуулд зогсоно. Аппарат, камераа барьсан хvмvvс орж гараад л. Таньд л гэж хэлэхэд Лондонд кабелгvй жирийн антеннтай айлууд BBC1, BBC2 гэсэн сувгуудыг vздэг юм билээ. Хааяа Монголын тухай гардаг гэсэн.
Westminster.
Миний бие тєєрч будилан явсаар Westminster орчим ирлээ.
Westminster гэдэг нь Лондоны хамгийн чухал газруудын нэг юм. Энд алдарт Лордуудын танхим байрладаг. Єндєр сараалжин хашааг зайгvй болтол нь жуулчид бvчжээ. Бvгд л дотогшоо харахыг хvснэ. Vvдэн дээр нь шовгор бєєрєнхий хар малгайгаа ємссєн хамгаалагч цагдаа нар инээмсэглэн зогсоно. Тэдэнтэй хvмvvс зургаа авахуулах их дуртай байлаа. Тэд нар билэгдлийн буюу ёслолын шинжтэй дvрэмт хувцас ємсжээ. Би хашааны завсраар дотогшоо харвал урт урт хар машинууд, номхон зогсох жолооч нар мєн бараа бологч нараа дагуулсан Англи эрхмvvдийг олж vзэж чадаж байлаа.
Лондоны цамхагт цаг Big Ben.
Магадгvй Лондон дэлхийд энэ цагаараа хамгийн их алдаршсан биз ээ. Яг л Лордуудын танхимтай vргэлжилээд асар том багана байна.
Хийц нь Грек, Итали гэх мэт Европын уламжлалт архитектурын урсгалуудаас их ялгаатай санагдсан. Шаргал єнгєтэй. 4 том багана нь их биетэйгээ залгаатай тул цайзын хэсэг мэт харагдана. Дээшээ 4 vе (давхар?) яваад 5 дахь дээр нь алтадсан сийлбэр бvхий гоёлтой том дугираг цаг (4 талдаа) оршино. Суурь нь цагаан. Тvvн дээр хар тємрєєр ром тоонуудыг суулгасан байна. Лондоны тєв дvvргийн хаанаас ч нь гэсэн харагдахаар их бодож хийсэн эд болой.
Dali.
Энэ зууны суут зураачдын нэг Сальвадор Далийн vзэсгэлэн мєн л энд оршино. Гаднаа тvvний хамгийн алдартай 2 бvтээлээр нь хєшєє босгожээ. Нэг нь 'урсан буй цаг'. Жирийн нэг цаг яг л хайлан буй мэт урсан байна. Нєгєєх нь нэг тиймэрхvv. Юу л даа юу гэж нэрлэдгийг нь мэдэхгvй юм. Ямар ч байсан эмэгтэй хvний хєшєє юм. Эртний Грекийн толгой гаргvй хєшєєнvvд шиг. Тэр эмэгтэйн цээжин биеийг тун сайхан урласан байсан.
Бэлхvvс хавиараа 2 тасарч хуваагдаад нь цээжин бие нь хойшоо болжээ. Vлдсэн бєгсєн биен дээр нь нэгэн алтан єндєг байрлана. Тvvн дээр нь нэгэн шоргоолж бололтой шавж явна. Ай хєєрхий урлаг аа гэж. Надаа Далийн шашны болон гvн ухааны санаа илэрхийлсэн мєрєєдлийн, зvvдний орчинг дvрсэлсэн зурагнууд нь их таалагддаг юм. Гэхдээ би vзэсгэлэнг vзэж амжсангvй.
Лондоны нvд (London Eye).
Westminster гvvрийн ойролцоо Themes голын эрэг дээр асар том алсын харагч эргэлдэнэ. (Themes нь Лондон дундуур урсдаг том гол, Улаанбаатарт бол Туул гол гэсэн vг.) Дэлхий дээр хамгийн том алсын харагч гэж хvмvvс ярилцдаг юм билээ. Агуу том асар єндєр гэдэг vгийг хайрлахгvй хэрэглэж байж энэ байгууламжын тухай бичиж чадах байна. Манай паркын алсын харагч хажууд нь хvvхдийн тоглоом шиг юм даа гэж би сэтгэлээ. Уг алсын харагч дээрээс Лондоныг бараг бvхэлд нь харж болох байх.
Бас нэгэн хєшєє буюу Lancester Square.
Хотын тєвд нэг ийм нэртэй талбай бий. Талбайн тєвд асар том хєшєє байдаг шиг санагдана. Миний бие тvvнд Наполеоны толгойтой адилхан хєшєє гэж махчилан нэр єгєв.
Цэцэрлэгт хvрээлэн (Garten).
Тэр орчимд Мєн л хиймэл нуур бvхий (ботаникийн) цэцэрлэг бий. Германд олон байдаг гартенууд ер нь Англи гаралтай байж магадгvй юм даа гэж бодов. Munchen хотод алдарт English Garten байдгаас л би тэгж санасан хэрэг. Тvм тvжигнэж, бум бужигнасан Westminsterийн гvvрнээс тун холгvй шувуудын жиргээ л сонсогдох энэ газар хvрж ирэх нь vнэхээр сонирхолтой. Лондоны олон дvр тєрхийн нэг нь энэ ажгуу.
Buckingham -ын талбай.
Цэцэрлэгт хvрээлэнг єнгєрєєд би нэгэн том хашааг олж харлаа. Тємрєєр хийсэн уг хашаа хар єнгєєр гялтаганана. Лакадсан байх нь гэж таамаглав. Оройг нь алтлаг шар єнгєєр чимжээ. Голд нь нэгэн єндєр хєшєє харагдлаа. Би ч улам яараад алхаад байлаа. Хашааны дааман хаалганд тулж очив. Тєв хаалганы орой дээрээ титэм байрлуулж, бас шувуу дvрсэлжээ. Мєн Вэст Африка ч билvv vг бичээстэй байсан санагдана. Уг талбайг тойроод нилээн хэдэн ийм дааман хаалга бий бєгєєд тус бvрдээ Австралиа, Шинэ Зеланд гэх мэт бичсэн байв. Хатан хааны эзэмшилд багтдаг орон тивvvдийн нэрийг суулгажээ.
Сvйх тэрэг.
Миний бие нэгэн цагаан морь хєллєсєн хар сvйх тэрэг харлаа. Яг л дундад зууны vеийнх шиг. Тvvнийг хараацтай костюм ємсєж єндєр бvрх малгай духдуулсан 2 Ноён хєтєлж явлаа. Цаагуур нь Лондоны хар Такси (цох хорхой шиг) хєлхєлдєнє. Тун дээр vеийн хийцтэй. Цонхнууд жижиг, аливаа хурц єнцєг байхгvй. Ер нь Лондоны машинууд Европын бусад орнуудийнхаас их ялгаатай юм. Та дээр vеийнх гэхээр хуучин машинууд байх нь гэж бvv бодоорой мэдээж мотор эд анги нь сайн, шинэ., хэлбэрийн хувьд л хуучинсаг гэж хэлэх гэсэн хэрэг.
Хатан Хааны Ялгуусан Хєшєє (Victoria Monument).
Талбайн тєвд Хатан Хаан Викториад зориулан бэсрэг цогцолбор босгожээ. Энэ нь тєв болон дагалдах 4 хєшєєнєєс тогтоно. Бvгд єндєрлєг газар байрлах бєгєєд Хатан хааны тєв хєшєє рvv дєхєхийн тулд шатаар жаахан єгсєх хэрэг гарна. (Сvхбаатарын хєшєєтэй бага зэрэг тєстэй). 4 талд нь арслан хєтєлж хадуур барьсан хvvхнvvдийг тємрєєр урлажээ. Эдгээр нь хар єнгєтэй.
Дор нь мєн л тивvvдийн нэрийг бичсэн байна. Цогцолборын тєвд дугуй хэлбэртэй гол хєшєє байна. Урд хэсэгт нь Хатан хаан Виcториаг хаан ширээндээ сууж байгаагаар дvрсэлжээ. Баруун гартаа нэгэн хуйлаастай бичиг зvvн гартаа дээрээ хvн бvхий бємбєлєг атгасан байна. Царай нь амгалан бєгєєд аймшиггvй. Тvvний дээхнэ талд нэгэн бvргэдийг дvрсэлсэн буй. Хєшєєний дээд талд алтадсан дагина зогсоно. 2 талд нь бороохой, муна барьсан хvvхнvvд аюулаас хамгаалан сэргийлэх мэт бохирон сууцгаасан байна. Уг дагина нуруун дээрхи далавчаа дэлгэн ариун гэгээн ямар нэгэн зvйлийг тунхаглан хэлээд байгаа юм шиг. Нэг гартаа навч бvхий модны мєчир барижээ. Эсвэл гал байсан уу сайн
анзаарсангvй. Надад нэг сонин санаа тєрлєє. Америкууд аугаа том Эрх Чєлєєнийхєє Хєшєєг энэ хєшєєнєєс санаа авч бvтээсэн юм биш vv.
Buckinghamын ордон.
Хєшєєны хойд талд (миний бодсоноор. Vнэндээ Лондонд баруун зvvн, урд, хойд зvгээ мэдэх боломж их муу юм билээ.) Buckinghamын ордон байрлана. 4 метр орчим єндєр хашаагаар хvрээлэгдэжээ. Шал нь бор боржин юм шиг. Маш цэвэрхэн цайвар саарал (ордон) байх. Гол гол хаалгануудын хажууд єндєр хар сэгсгэр малгайтай улаан дvрэмт хувцастай харуулын торгон цэргvvд ямар ч хєдєлгєєнгvй цэх зогсоцгооно. Тэдний харуул солилцох ёслол нь их сvрлэг гоё болдог юм билээ. Мєнгєтэй болоод завтай хvн нилээн удаан очерлож зогсож байгаад дотор орж vзэж болдог юм. Миний бие сонирхсон боловч бvх билет нь уридчилаад захиалагдсан гэсэн яриаг сонсоод аялалаа цаашаа vргэлжилvvллээ.
Викториа хороолол (дvvрэг?) руу.
Buckinghamын ордны хажуугаар зам дагаад алхлаа. Орчны байдал гайхалтай хурдан єєрчилєгдєх аж. Би нэг байдаг л ядуувтар гудамжыг харж байлаа. Лондон зvсээ хувиргахдаа агуу юм. Энэ Лондонд их хєл хєдєлгєєн, нам гvм байдал, ихэс дээдсийн тансаг ганган орчин, шинэ єндєр байшингууд, эртний уран барилга, ядуусын хороолол, бохир заваан газрууд нь холилдон орших ажээ. Гэхдээ эдгээр нь тус тусдаа заагтай, хилтэй. Викториа нь тємєр замын нэг чухал газар бололтой. Анх Лондонд ирээд бууж байсан танил газраараа алхаллаа.
ISIC.
International Student Identity Card буюу Монголчуудын хэлдгээр Олон Улсын оюутны vнэмлэх. Зарим нь хєнгєлєлтийн vнэмлэх бас бvvр хялбарчлаад ногоон vнэмлэх гэх нь ч бий. Дэлхийн оюутнуудыг эгнээндээ багтаасан энэ байгууллагын тєв Лондонд байдаг гэж сонсож байснаа санав. Тэнд байх залуучуудын аялалын товчоо руу орлоо. Яг хажууд нь Eurolines -ийн салбар байдаг юм билээ. Уг тєвєєс хєнгєлєлтийн vнэмлэх авахын зэрэгцээ маш хямд vнээр визийн vйлчилгээ хийлгэж мєн онгоцны билет авч болдог юм билээ. Би буцах онгоцныхоо билетийг захив. Хамаагvй хямд санагдав. Эртхэн энэ газрыг мэдэх минь яавдаа гэж бодов. Магадгvй Лондоны vзвэрийн газруудыг хямд vнээр vзэх багц билет зардаг байсан ч байж болох шvv дээ.
Темза голоор (Themes River).
Дараа нь би Westminsterийн гvvр лvv буцаж явлаа. London eye -ний хажууд байх усан онгоцны зогсоолоос тасалбар худалдаж авлаа. Энэ аялалаар Themes голын дагуу усан онгоцоор Westminsterийн гvvрнээс Towerbridge хvртэл эсвэл бvр домогт Waterloo гvvрээр дайраад Дом хvрч болдог ажээ.
Миний бие анх удаа усан онгоц гээч юман дээр сууж Лондонд ховор тохиолдох цэлмэг єдрийн араншин дор голын эрэг дагуухи орчмыг ажиглаж явлаа. London Eye, Биг Бeн шинэ, хуучин 2 цагийн гайхамшиг. Хараад ханашгvй ихэмсэг бєгєєд бардам. УБ-д хvний нvд хужирлачихаар барилга бараг байхгvй болохыг миний бие ихэд гутрангyй дурсан бодлоо. Хєлєг цаашаа хєдєллєє. Нэр нь vл мэдэгдэх нэгэн гvvрэн доогуур гарлаа. Уг гvvр нь алтан шар ба оранж (улбар шар) хэсгvvдээс бvтсэн єнгє нь тун гайхалтай зохицжээ. Гvvрэн дээр яваа хvмvvс бидэн руу нєхєрсгєєр даллан байв. Би нэгэн барилгыг олж харлаа. Саарал єнгєтэй бємбєгєр оройтой ємнєє 2 цамхагтай. Дээрээ загалмайтай байсныг бодоход сvм байх. Тэр барилга ягаад ч юм бэ АНУ гийн Вашингтонд байдаг Капитолтой их тєстэй юм гэж бодогдов.
Лондон Бридж.
Хєлєг онгоц хєдєлсєєр, эрэг дээр шинэ цагийн гоёмсог байшин, эсвэл дээр vеийн сvрлэг дуган, мєн хариугvй нурж унах шахсан сарампай байр зэрэг холилдон vзэгдэнэ.Лондон алаг цоог юм даа. Удахгvй бид саарал бетонон гvvрийг олж харав. Энэ бол Лондон бридж.
Тоуер Бриж (Tower Bridge)
Тэртээд нэгэн vлгэрийн дvр зураг харагдана. Энэ бол Лондончуудын бахархал болсон гvvр. 2 талдаа 2 єндєр цамхаг буюу тайзтай. Уншигч та дєрвєлжин єндєр эртний байшинг тєсєєлєгтvн яг л тийм. Тэр 2 байшин нь доогуураа ба дээгvvрээ хоёр гvvрээр холбогджээ. Доод гvvрээр автобус, унаа зорчино. Дээгvvр нь бодвол онцгой vед л хvмvvс явдаг байх.
Гэрэлт, цайвар чулуугаар босгосон уг гvvр цэнхэртэх тэнгэрийн дор, нарны гэрлийг шингээж аваад, оронд нь vл мэдэг бvдэг туяа цацруулах нь увьдистай мэт сэтггэлдэл тєрvvлнэ. Онгоцон дээр явсан зорчигч бvр тэдгээрийн дотор миний бие бvгд л уг гайхамшигт архитектурын бvтээлээс нvд vл салган байж дуу алдсаар эргэсэн гэдгийг санавал зохино. Тоуер бриджийг алсаас, ойроос бvр яг доороос нь нєгєє талаас харуулав. 2 цамхаг нь 2 уулаа 4 давхар буюу vетэй. Vе бvр дээрээ цонхтой. Цонхыг нь тойруулаад алтадмал материалаар хээлэн чимжээ. Цамхаг тус бvр 4 талдаа 4 жижиг ингээд нийт 8 загалмайтай. Хоёр цамхагийн орой дээр мєн алтан арай том гол загалмайнууд байрлажээ. Гvvрний тєв хэсэгт титэм урласан байв.
Байлдааны хєлєг онгоц.
Уг гvvрний дэргэд Дэлхийн 2-р дайны vеийн гэмээр 2 байлдааны хєлєг онгоц бий. Вельфаст гэсэн нэртэй байсан шиг. Цайвар ногоондуу єнгєтэй, радарын системтэй олон их буутай хєлгийг миний бие маш их сониучирхсан гэдгийг тэнд байсан харийнхан гэрчлэх болно. Англичууд эдгээр байлдааны онгоцоо Их британы далайн цэргийн сvр хvчийг харуулах зорилготой байрлуулсан байж болох. Vvгээр миний Лондон дундуур хийсэн усан аялал єндєрлєсєн болно.
Wembley stadion.
Лондоны хойд хэсэгт орших нэгэн том цэнгэлдэх хvрээлэн бий. Маш олон хvний суудалтай уг стадионд Английн тєдийгvй дэлхийн тvvхэнд чухал спортын (хєл бємбєгийн) тэмцээнvvд болж байжээ. Харин стадион нь хуучирсан тул одоо буулгаж шинээр байгуулах юм. Хаалтын ажиллагаанд зориулж мєнхийн 'дайсан' Германы хєл бємбєгийн баг урилгаар ирж Англичуудтай ширэн бємбєгєєр 'тулалдсан' болно. (Герман vs. Англи)
Метроны буудлууд. Trainstations.
Лондоны метроны буудлууд хоорондоо их ялгаатай гэдгийг хэлэх хэрэгтэй. Олимпын (Olympics) гэх мэт маш хуучин задгай талбай дээр байх буудал байдаг. Гэтэл манай вокзал (УБ - тємєр замын єртєє гэдэг билvv) шиг том буудал ч бий. Метро нь манайхаар бол автобусны vйлчилгээ шиг хэвийн vзэгдэл юм. Хотын тєвийн зарим буудал бvр нэг тєєрдєг байшин шиг. Миний бие нэг удаа 3 давхар гvн буудалтай таарч их гайхсансан. Яаж ийм том, гvн бас том байгууламж барьдаг байна аа. Германд л лав ийм метроны буудал байхгvй.
Тємєр зам.
Лондон доторхи тємєр зам буюу трайн, тубийн vйлчилгээ ер нь жаахан тааруу санагдсан. Тогтсон цаг байхгvй. Хэзээ ямар чиглэлийнх ирэх нь мэдэгдэхгvй. Бас хувьчлалаа их замбараагvй хийснээс Лондонгийн тємєр зам нилээд бэрхшээлтэй учирч байгаа гэсэн. Нэг шугам байлаа гэхэд хэд хэдэн компани хуваагаад хувьчилчихсан. Вагон, чиглэл бvр тусдаа
удирдлагатай учир нэгдсэн зохицуулалт дутагддаг байх.
Хувьчлал.
Хувьчлал гэснээс Английн засгийн газар сvvлийн 10 жилд маш их хувьчлал явуулсан юм билээ. Улсдаа бараг армиа л авч vлдсэн байх. Жишээ нь Европтоо 2 т ордог цэвэр усны Themes vйлдвэрийг Германуудад худалджээ. Мєн Домыг Японуудад зарж магадгvй тухай яриа ч гарсан байсан. Англын автомашины зарим том vйлдвэрийг BMW хувьчилж авсан. /тэр vедээ/
Лондоны бирж.
Монголчуудыг 'тэжээдэг' зэс, алт гэх мэт зvйлсийн vнийг энд тодорхойлж байдаг. Тэр байтугай Сингапураас Австрали руу аялж бvхий асар том хєлєг онгоцууд бараатайгаа цуг vvгээр дамжин зарагддаг. Лондончууд дэлхийн худалдааны бодлогод их нєлєєтэй, бараг зарим замыг атгадаг юм шиг.
Лондоны Монголчууд.
Лондон англи хэлний сургалтаараа бас аялал жуулчлалаараа асар их мєнгє олдог. Дэлхийн бараг бvх орноос British English сурахаар хvмvvс ирдэг аж. Эдний дунд мэдээж Монголчууд ч олон бий. Ихэвчлэн коллежид суралцдаг юм билээ. Манай нилээд олон улс тєрчид Англид ирж бид нартай хамт сурсан гэж тэд хєєрдєг юм. Оюун, Энхбаяр, Амаржаргал, Баабар гээд энэ жагсаалт урт vргэлжилнэ. Мєн мань мэтийн жуулчид ч Лондон хотыг зургийн хальсанд буулгаж авахаар далайн бяцхан энэ арал дээр хол тавих нь элбэг.
Piccadilly.
Дээр цухас дурьдсан энэ газар нэгэн усан оргилуур бий. 4 хангал морьд дvvлэн буйгаар дvрсэлж дундаас нь ус оргилж байх ажээ. Удаан харвал юм бодогдуулж ядаргаа арилмаар. Vvний эсрэг этгээдэд Лондоны хамгийн хvний хєлд дарагдсан нэг газар байх. Андашгvй нэг том рекламны самбар буй. Санёо, Нескафе гэх мэт vгсээр гэрэлтэх уг электрон самбар их алдартай гэдгийг тэмдэглэсvv.
Камерын систем.
Нэгэнт их хєлын газар тул энд гэмт хэрэг багагvй гарна. Харин гудамжны хэв журмын зєрчил бараг байхгvй юм. Ихэнхи гудамжны хvн, машин 2 бvгд цаг ямагт камераар хянагдаж байдаг байна. Жишээ нь гудамжинд нэг этгээд ямар нэг байдлаар эвгvй аашилах юм бол бvх vйлдэл нь Лондоны байшин бvрийн буланд хэд хэдээрээ зоолттой байх камерт бичигдэнэ.
Мєн уг этгээдийг vйлдлээ дуусгахаас ємнє цагдаагийн машин давхиж ирнэ. Тэгээд нэгэн цэмцгэр цагдаа гарч ирээд эелдгээр мэндлэн ёслох вий. Машин хурд хэтрvvлэх юм бол уг машины номерыг нь бичиж аваад гэрийнх нь хаяг руу торгуулийн хуудас баримттай нь цуг илгээчихнэ. Уг нь манай УБ-д ч гэсэн иймэрхvv систем суурилуулчихвал vр ашгаа єгєх л юм аа гэж сэтгээд авлаа.
Лондоны тухай урьдын тєсєєлєл.
Миний бие Лондон хотыг vргэлж л бороо орж байдаг саарал тэнгэртэй мэтээр тєсєєлж байсан билээ. Мєн Англичууд ихэмсэг хvйтэн харьцаатай байх гэж боддог байлаа. Намайг байх хугацаанд лав дандаа ч бvрхэг байсангvй. Ердийн л солигдмол цаг агаартай санагдсан. Харин дулаахан, чийглэг. Сониноос би жинхэнэ Англи хvнтэй тун ховор тааралдсан. Дандаа л гадаадыхан эсвэл эрлийз, хурлийзууд. Энэтхэг, Африк голдуу хvмvvс олон. Англичууд эелдэг санагдсан. Юм асуухад дуртайяа тайлбарлаж огно. Зам асуух зэрэгт бол их уриалагхан. Бvр араас харж зогсож байгаад буруу явчих юм бол хараал тавиад гvйж ирээд дахин дахин тайлбарладаг гэсэн нь vнэн байж билээ.
Лондоны 3 улаан.
Миний биед их сонин бєгєєд танил санагдсан зvйл нь 2 давхар улаан автобуснууд байлаа. Ханан дээрээ янз бvрийн рекламтай. Бас хотын тєвvvдэд тvгээмэл байх улаан таксафоны бvхээгнvvд. 4 талынхаа орой орчимд шар алтадмал титэмтэй. Мєн хатан хааны тороєн цэргvvдийн улаан ємсгєл их содон тусна. Ингээд миний бие Монгол уламжилал ёсоор 'Ертєнцийн 3'-ийн хэв маягийг ашиглан дорхи мєртийг зохион уншиж єєрийгєє баясгаж явлаа :
Холхин зєрєлдєх автобус нь нэг улаан
Холыг ойртуулдаг таксафон нь нэг улаан
Хатнаа хамгаалдаг цэрэг нь нэг улаан
Филосифийн зарлал.
Буцахынхаа урьд орой нь би унаа хvлээнгээ нэгэн метроны буудал дээр зогсож байлаа. Метро хvлээх зуураа буудлын ханан дээр байх рекламуудыг сонжив. Дэлгvvрийн реклам, шинэ бараа, кино гээд л ... Тэгтэл нэг зарлал миний сонирхолыг их татав. 2000 оны 10 сарын 4 нээс философийн тvvхээр сургалт явуулна гэсэн утгатай байлаа. Єнгєрсєн vе болон орчин vеийн бvх онолыг базсан мэдлэгийг олгох юм байна гэж би ойлголоо. Ингээд би бодлоо. Хvн бvр философиос залхсан баймаар энэ vед Англичууд ийм єргєн хvрээтэй сургалт хийх гээд байгаа нь ямар учиртай юм болоо? Хэрвээ надад хангалттай цаг байгаад хэлний мэдлэг маань сайнсан бол суугаад авах сан гэж бодоод л єнгєрлєє.
Англи эрдэмтэд. (тvvхээс)
Англичууд Француудаас их суралцсан гэдгийг хэлэх хэрэгтэй. Гэхдээ тэд цааш нь хєгжvvлж єєрсдийн гэсэн Англи философитой болсон юм. Мєн дэлхийн гvн ухааны сэтгэлгээний хєгжилийг бvтэн нэг шатаар урагш хол ахиулсан Empirik (туршлага бол vнэний баталгаа) сургаалийг боловсруулсан юм. Одоогийн Англичуудын амьдралын хэв маягт ч эдгээр vзэл санаа гvнзгий нэвчшсэн байдаг. Хуулийн систем нь ч гэсэн Ромынхоос єєр, болоод єнгєрсєн хэргийг шийдсэн процедурт суурилсан байдаг. Мєн консерватив (уламжилаа хадгалах vзэл) онол ч эндээс эхтэй юм. Танд сонирхуулж хэдэн эрдэмтний тухай товч єгvvлье. (та тэднийг мэддэг ч байж болно). Чарьлз Дарвин хувьслийн тухай онолыг баталж, хvн сармагчнаас vvсэлтэй гэсэн таамаглал дэвшvvлсэн.
Английн мерканталистууд эдийн засаг болон худалдааны онолыг vндэслэсэн. Адам Смит баялгийн тухай бvтээлээрээ эдийн засгийн Сонгодог онолыг vндэслэсэн. Тvvний 'vл vзэгдэх гарын онол' нь зах зээлийн эдийн засгийн онолын суурь болж єгдєг. Уинслоу Тейлор нь 100 жилийн настай Менежмент хэмээх шинжлэх ухааны Эцэг гэж тооцогддог. Анхны компьютерыг англи хvн зохиосон гэдэг. Одоогоор Англи эртэмтэд хамгийн тvрvvнд клоны аргаар Доби хэмээх хонь гаргаж аваад байна. Биотехнологиор тэргvvлж буй орнуудын нэг.
Философичид.
Thomas Hobbes - Туршлага болон Натурализмын онолоороо Английн Empirik урсгалыг vндэслэсэн. Улс тєрд хvний эрх, тєрийн эрх зэрэг одоо ч мєрдєгдєж буй олон чухал зарчмуудын талаар олон чухал санаа гаргасан байдаг.
John Locke - Францд боловсрол эзэмшсэн. Тэр Либерал vзэл, Консерватив, Толеранц (ялгаварлахгvй тэгш хандах), засаглал хуваах гэх мэт онолыг боловсруулж єнєєгийн Хvн тєрєлхтєний улс тєрийн байгуулын vндсэн сууриудыг тавилцсан.
Тvvний найз Robert Boyle орчин vеийн химийг vндэслэгч гэж тооцогдог.
Нєгєє найз нь Isaac Newton Механикын хуулийг vндэслэгч.
Эдгээр байгалийн шинжлэх ухаанд гарч байсан нээлтууд Locke-д их нєлєєлсєн.
Berkeley - Дундад зууны vеийн философийн vндсэн 2 урсгалын нэг болох Номинализмыг vндэслэсэн. (20- р зуунд их тархсан Nihilsimus буюу vгvйсгэх vзэл нь энэ онолоос гаралтай)
David Hume - Empirik сургаалийг бvхэл бvтэн систем болгож хєгжvvлсэн. Мєн сэтгэл судлалын талаар олон чухал санаа боловсруулсан. Тэр Германы алдарт философич Kant -ын 'онолын багш' нь байсан гэсэн.
John Stuart Mill - Шинжлэх ухаан бол туршилтуудын, туршлагын vр дvн гэж баталсан. Логикыг хєгжvvлэх талаар маш их юм хийсэн.
Herbert Spencer -Социологи, нийгмийн хєгжлийн талаар vнэтэй санаа дэвшvvлсэн байдаг.
Эдгээр эрдэмтэд бvгд єнєєгийн улс тєр, эдийн засаг, нийгмийн зохион байгуулалтад хувь нэмэр оруулсан асар их гавъяатай улс болно.
Буцсан нь.
Миний бие єглєє 6 цагт босов. 8 цагт онгоц хєдлєх тул би 7 гэхэд онгоцны буудал дээр очсон (chek-in) байх ёстой байлаа. Яаравчлан гараад метроны буудал орвол хvнгvй. Онгоцны буудал явах ёстой трайн нь цаг орчим явсангvй. Такси бариад: 1-д амжихгvй, 2-д санхvvгийн байдал
хvрэлцэхгvй нь тодорхой байсан тул дэмий л сандрав. Арайхийж метро ирж (цагийн хуваарь байхгvй тул тvvнийг буруутгах аргагvй.) Би ч намайг гаргаж єгч буй ахынхаа хамт сандран орж суулаа. Бvтэн сайн єдєр байсан болоод явдаггvй байсан байж болох юм даа. 8 цаг болж байх vед алдарт Heathrow онгоцны буудал дээр хvрэлцэн ирлээ. Heathrow vнэхээр том юм аа. 4 том Terminal - тай тэдгээрийнх нь хооронд S-Bahn (метро) явдаг гэж хожим Германд байдаг найз нартаа ярихад нэг л vнэмшиж єгєхгvй байсан билээ.
British airways.
Гvйж, тєєрч мунгинасаар байгаад арайхийж бvртгэл дээр ирвэл онгоц маань аль хэдийнэ хєєрчихсон байлаа. Маш хурдан ярьдаг энэтхэг охин ч таарч, би ч сандарчихсан байж хоорондоо ойлголцох гэж хєгжилтэй юм болов. Мань хvvхэн онгоц чинь нисчихсэн гэлээ. Надаар жаахан тогломоор санагдсан юм байлгvй баахан айлгаж байснаа: "за за дараагийн
онгоц цагийн дараа ниснэ. Тvvнд нэг суудал бий" гэснээр санаа минь амарвай. Удалгvй миний бvх баримтыг єєрєє бариж гvйсээр бvх юмыг маань жин тан болгоод авчирч єгєв. Тэгээд дvрэмт хувцсаа ємссєн уг хvvхэн намайг хvлээлгийн єрєєнд оруулав. Тэнд надтай адилхан энэ аварга буудалд тєєрч мунгинасан ганц хоёр хvн байлаа. Онгоц нисэхээс ємнєхєн мєн л дvрэмт хувцас бvхий эелдэгхэн дагалдан бололтой ажилтан хvрч ирээд миний биеийг учир нь vл олдох элдэв том хонгилоор дагуулж явсаар суух онгоцонд минь хvргэж єгч билээ.
La-mansh -ын хоолой.
Онгоцонд бvх зорчигчид суудлаа эзлэхэд Лондон-Берлины чиглэлийн нислэг эхлэхэд бэлэн болсныг зарлаад удалгvй онгоц хєєрлєє. Манай онгоцны ємнє нэг том онгоц хєєрч харагдав. Дараа нь бид, бидний араас бас нэг. Ердєє л нэг минутын зайтай л байх. Доор Лондон, Themes гол харагдана. Жаахан нисээд далай vзэгдлээ. Онгоцноос их сонин харагдаж байв. Нэг их том тос эсвэл мєс ч юм шиг. Элдэв хєлєг онгоц сvлжилдэн байлаа. Мєн биднээс холгvйхэн єєр нэгэн онгоц ниснэ. Энэ хоолой дээгvvр єдєрт хэдэн нисдэг онгоц, бас усан онгоц єнгєрдєг болоо гэж би гайхан бодлоо.
Бодрол.
Буурал Лондоны будант хєшгийг цухас ярж vзсэн тэмдэглэл маань ийм байна. Лондонг бvхлээр нь vзье гэвэл их ч хугацаа шаардагдах юм байна. Хэзээ нэгэн цагт дахиж ирвэл vзэж амжаагvй Лондон Аквариум, бас Сальвадор Далийн vзэсгэлэн, Рок циркус зэргийг vзнэ дээ.
13-р зууны дэлхийн сод хvн бол Чингис хаан. 14-р зууных нь Викториа хатан. Манай 2 улс тvvхийн зарим талаар ижилсдэг. Гэвч манай улс хєгжлєєрєє хол хоцорсон байх юм. Vvнийг арилгах нэг тvлхvvр нь Англиас суралцах. Магадгvй Англи маягийн ухаалаг даруу хvмvvжлийг авч Монгол хvний тєрєлх зантай хослуулан мэдлэг, хєдєлмєрийг эрхэмлэсэн илvv боловсронгуй шинэ хvмvvс бий болж болох юм. Тийм хvмvvс олширч нийгэмд зонхилохын цагт хєгжил гэдэг нь ойрхон буй заа.
2000 оны 9 дүгээр сар
